هم چرم طبیعی و هم چرم مصنوعی میتوانند توسط دست یا ماشین دوخته شوند، که معمولاً دوخت دستی صرفاً برای چرم طبیعی انجام میشود. دوخت ماشینی طبعاً حرفه ای تر، دقیق تر و باکیفیت تر خواهد بود، اما دوخت دستی نیز اصالت و شکل و شمایل خاصی دارد که مورد پسند برخی مشتریان است. برای دوخت ماشینی با کیفیت چرم، نیاز به دستگاهها، تجهیزات و چرخ های پیشرفته ای است که نمونه های حرفه ای آن در کشور کمیاب هستند. لذا مشتریان برای تهیه محصولات چرمی با دوخت ماشینی باکیفیت، بایستی به برندهای معتبر و مجهز مانند چرم جانتا مراجعه نماید.
تفاوت چرم دباغی شده به روش گیاهی و شیمیایی (کروم)
گاهی به اشتباه چرم گیاهی و چرم شیمیایی معادل چرم طبیعی و مصنوعی تلقی می شوند، که باید گفت هر دو چرم گیاهی و شیمیایی از فرآیند دباغی چرم طبیعی به دست می آیند. دباغی فرآیندی است که در آن پوست حیوانات به چرم تبدیل میشود. فرآیند دباغی به اشکال مختلف انجام می پذیرد. چرم طبیعی به دو صورت گیاهی و صنعتی دباغی و تولید میشود:
۱) روش گیاهی:
این روش مخرب محیط زیست نیست و بافت پوست، شکل اصلی خود را حفظ می کند و رگه رگه نمی شود. بوی چرم گیاهی بهتر از تولید به روش کرومی بوده و تغییر حالتی را در بلند مدت شاهد نیستیم. طی هزاران سال گذشته، انجام تغییرات روی پوست با خیساندن آن در یک محلولی به نام تانین های گیاهی (ماده ای دباغی) انجام میشده است.
این تانینها اغلب از درختانی از قبیل بلوط، شاهبلوط یا میموزا (درخت گل ابریشم) گرفته میشد، اما از صدها نوع درخت و گیاهان دیگر نیز در این امر استفادهشده است. درواقع، واژه «تانین» از یک کلمه قدیمی آلمانی به معنی «صنوبر» مشتق شده است؛ تانین ها مولکولی است که به راحتی با پروتئینها پیوند برقرار میکند و مایعات را جذب میکند.، تانینهای درختان در پوست آنها یافت میشود. هنگامی دباغیِ پوست برای تبدیل به چرم، پوست در یک محلول دباغی خیسانده میشود.
مولکولهای تانین به پوست واردشده و جایگزین آبی میشود که در کلاژن محصورشده است. در این حالت آب بیرون کشیده میشود. اما چون تانینها بهجای مولکولهای آب حذفشده قرار میگیرند، این چرم مانند چرم کاملاً خشکشده، انعطافش را از دست نمیدهد. این فرایند ممکن است به نظر آسان بیاید، اما اینطور نیست. بلکه این فرایند پیچیده است و پوستها برای مدت طولانی، نزدیک به چندین روز، نیاز به عملیات متعدد دارند تا مولکولهای آب آنها بهطور کامل استخراجشده و مولکولهای تانین بهدرستی در جای آنها قرار بگیرند. کار زیادی توسط صنعتگران بسیار حرفهای نیز در این فرآیند انجام میشود.
۲) روش صنعتی (شیمیایی):
این روش با استفاده از مواد شمیایی رنگ دهی (کرومی یا همان فلز سنگین) انجام میشود که روشی سنتی و متداول تولید محسوب میگردد. پیچیدگی تولید، هزینه بالا برای تولید چرم به روش گیاهی منجر به توسعه استفاده از مواد دباغی معدنی در سال ۱۸۵۸ شد. قاعده اساسی کار همان قاعده قبلی است؛ حذف مولکولهای آب از کلاژن و جایگزینی آنها، اما این فرایند با استفاده از کروم که امروزه رایجترین ماده دباغی معدنی است بسیار سریعتر از دباغی با روش گیاهی انجام میپذیرد.
کل فرآیند میتواند بهصورت خودکار و در یک روز به پایان رسد و یونهای کروم که جایگزین آب شده و به کلاژن متصل میشوند بسیار کوچکتر از مولکولهای دباغی گیاهی خواهند بود. این امر بهطورکلی باعث میشود که چرم تهیهشده از کروم نازکتر و نرمتر از چرم دباغیشده با روش گیاهی باشد. بااینحال این عملیات مانند استفاده از تانینهای گیاهی طبیعی نیست و برای انجام آن ابتدا پوست را در نمکهای اسیدی قرار میدهند تا کروم بهتر در بین مولکولهای کلاژن جای بگیرد سپس پوست را به سطح pH طبیعی بازمیگردانند. این فرایند نیاز به استفاده از اسیدها و سایر مواد شیمیایی ازجمله خود سولفاتکروم دارد که اگر بهدرستی مدیریت نشود، تأثیرات منفی بر محیط زیست داشته.
چرمهای دباغیشده به روش گیاهی بهطورکلی تجزیهپذیر هستند، اما فرآیند دباغی گیاهی نیاز به آب و مواد دباغی بیشتری نسبت به فرآیند دباغی با کروم دارد. از سوی دیگر، چرم دباغیشده با کروم نمیتواند بازیافت شود، اما بعضی از شرکتها اکنون کروم را از چرم بلااستفاده استخراج کرده و به دباغیها به فروش میرسانند تا دوباره استفاده شوند. امروزه حدود ۹۰ درصد از چرمهای جهان از کروم تهیه میشوند.
دلیل آن هزینه پایینتر و همچنین نرمتر بودن و کمتر حساس بودن چرمهای دباغیشده توسط کروم به لکههای آب است و این موضوع باعث میشود که آنها را برای تهیه لباسهایی مانند پالتو و کفش های چرمی و روکش اثاثیه یا لوازم مانند روکش صندلی خودروها ترجیح بدهند.
دباغی با روش گیاهی یادآور سنت و هنر صنایعدستی است، اما تعداد نسبتاً اندکی از دباغیها امروزه توانایی تولید چرم دباغیشده با روش گیاهی را دارند. زمان و مهارت موردنیاز در تولید این نوع از چرم، آن را به یک ماده گرانبها تبدیل میکند و این باعث کاهش تقاضای آن میشود. این چرم یک چرم ضخیم و قابلانعطاف است و برای کالاهایی مانند کیفها و کفشهای دست دوز ایدئال خواهد بود.
تفاوت صنعت چرم و صنعت خز
صنعت چرم و صنعت خز با هم متفاوتاند. این تفاوت از اهمیت مواد خام مورد استفاده در هر کدام پیداست. مواد خام مورد استفاده در صنعت تولید چرم، محصولات فرعی صنعت گوشت هستند؛ در حالیکه گوشت ارزش بیشتری از پوست دارد. مواد خامی که در صنعت خز بهکار گرفته میشوند، ارزش بیشتری از گوشت دارند و به همین خاطر گوشت به عنوان یک محصول جانبی تلقی میشود. تاکسیدرمی اجازه استفاده از پوست حیوانات را به انسان میدهد، البته مهمتر از پوستشان، سر و بخشی از پشت آنهاست. پوستها و پوستهای خام در ساخت چسب و ژلاتین هم کاربرد دارند. چند راه وجود دارد که در نتیجه آنها، پوست جانور به یک ماده انعطافپذیر و محکم به نام چرم تبدیل میشود این موارد باعث شکل گیری تجارت پر سود تولید چرم میشود.
باز هم به موضوع تفاوت چرم دست دوز با دوخت ماشینی در مطالب دیگر خواهیم پرداخت.